Wat doe je als ondernemer met groeiambitie die zijn steentje wil bijdragen aan de energietransitie? Je plaatst een batterij zonnepanelen en een windmolen en voilà: ‘gratis’ meer stroom. Zo simpel is het niet. En in Hallum helemaal niet. We spreken er af met HOC-voorzitter Gerrit Hellema en Oeds Kuipers van Liander om te praten over mogelijke oplossingen voor de netcongestie aldaar.
Gerrit Hellema is voorzitter van de Hallumer Ondernemers Club (HOC) én directeur van koekjesfabriek Hellema. Oeds Kuipers is relatiemanager Friesland voor Liander. De heren overleggen zeer regelmatig. Hellema en andere Hallumer bedrijven willen uitbreiden, maar het lokale regelstation is al overbelast: er is niet genoeg capaciteit om de bedrijven de extra stroom te leveren die ze nodig hebben. Hellema: “Bovendien worden ons van overheidswege torenhoge heffingen opgelegd omdat we nog niet van het gas af zijn. Dat remt onze groei en concurrentiepositie.”
Wet- en regelgeving
Kuipers: “Wij willen als netbeheerder graag in de wensen van onze klanten voorzien. We zien dat ondernemers die verduurzamen grote hoeveelheden stroom terugleveren aan het elektriciteitsnet, dat daar niet op is berekend. Hellema gebruikt eigen opgewekte zonnestroom ook zelf. Het overschot mag aan het net van Liander geleverd worden. Maar opgewekte stroom van anderen mag vanwege wetgeving niet direct aan verbruikers geleverd worden, dit moet worden ingevoerd op het net.”
Enorme uitbreiding
Liander werkt intussen aan een enorme uitbreidingsoperatie. Kuipers: “We investeren de komende jaren 162 miljoen euro in het Friese middenspanningsnet. Voor 32 projecten graven we ruim 800 kilometer aan sleuven, leggen we circa 1750 kilometer kabels en plaatsen we zo’n 230 nieuwe compacte elektriciteitsstations.” Kuipers heeft goed nieuws voor Hallum: “We kunnen hier op korte termijn grond aankopen, waardoor we aan de slag kunnen met een nieuw elektriciteitsverdeelstation. Dat levert een factor vier meer vermogen op: zo’n 30 megawatt. Door een groot tekort aan technische mensen kunnen we geen harde planning maken, maar we richten ons op de zomer van 2024.”
Omtinken
Hellema: “Daar zijn we hartstikke blij mee, maar ik vraag me af op dit op tijd zal zijn en of het genoeg zal zijn, gezien de behoefte aan extra stroom. Bovendien wordt hiermee het probleem van de heffingen nog niet opgelost. We moeten omtinken en alle opties onderzoeken om samengroene energie op te wekken, op te slaan én te gebruiken. Vraag en aanbod bij elkaar brengen! ”
Pilotprojecten
Op een bedrijventerrein in Zutphen worden via een experimenteerregeling wél rechtstreeks windturbines aangesloten op bedrijven. Kuipers: “Zo’n experimenteerpilot mag onder voorwaarden. Deze projecten zijn nodig ons voor te bereiden op nieuwe ontwikkelingen en technische mogelijkheden en wet- en regelgeving te doen kantelen.” Hellema: “Dat is hier ook nodig. We moeten er alles aan doen om concurrerend te blijven, ook voor de werkgelegenheid.” Met gemeenten en provincie hebben de HOC en Liander zeer regelmatig overleg. “Die steun hebben we. We onderzoeken hun concrete tips, zoals gebruikmaken van de Friese Projectenmachine voor het benutten van Europese subsidies.”
Systeem van de toekomst
Kuipers: “We zijn op weg naar het systeem van de toekomst, maar we zitten in een fase van transitie. We hebben elkaar keihard nodig. Ondertussen moeten wij als netbeheerder onze winkel openhouden en het bestaande elektriciteitsnet betrouwbaar houden.” Hellema: “Wij zijn koekjesbakkers: we dachten nooit na over energie, nu zijn we er dagelijks mee bezig. Mijn zoon vroeg mij een paar jaar geleden: ‘heit, wat ga jij eigenlijk aan het klimaat doen?’ Voor je kinderen en hun toekomst doe je alles. Zo simpel is het.”
