Slapen in de kerk, een concert bijwonen, kerkbier proeven: de deuren van Fryske kerken gaan open voor nieuwe belevenissen, als het aan de Stichting Alde Fryske Tsjerken ligt. “In de middeleeuwen gingen mensen ook naar de kerk om elkaar te ontmoeten, om handel te drijven en zelfs om vee te brengen als er hoog water dreigde”, vertelt directeur Hester Simons. “Dat vee, dat zien we niet meer gebeuren… De kerk als ontmoetingsplaats wel! Wij willen kerken behouden, maar ze ook een functie geven in onze gemeenschappen.”
Van de 770 kerken in Fryslân heeft de Stichting er 54 in beheer, de meeste daarvan in Noordoost-Fryslân. “Elk jaar komen er ‘nieuwe’ kerken bij. Bij veel kerken neemt het aantal leden af, terwijl er geen nieuwe aanwas is. Voor een kerkbestuur wordt het beheer dan zwaar. Wij fungeren als vangnet: als wij het beheer overnemen, kan de kerkgemeente de kerk huren.”
‘Laat de kerk praten’
Veel kerken zijn (Rijks)monumenten. De druk die gepaard gaat met de zorg voor het onderhoud en restauratie van zo’n kerk kan voor een kleiner wordende kerkelijke gemeente teveel worden. De Stichting heeft een bouwkundige die hier bedreven in is. “Met respect voor hoe de kerk eruit hoort te zien. Wij kijken stukje voor stukje wat recht doet aan de kerk en locatie.”
Simons vervolgt: “Dat gaat verder dan de stenen. Laat de kerk praten: wat heeft die nodig? Naast de kerk voor de eeuwigheid behouden, moet die ook gebruikt worden. Dat voorkomt verwaarlozing. Naast een huis van God, wordt het een huis van mensen. Waar bijvoorbeeld tentoonstellingen worden gehouden, waar muziek klinkt, waar mensen elkaar ontmoeten. Een podium en ontmoetingsplaats voor iedereen: ook voor mensen die geen religieuze achtergrond hebben. De maatschappelijke en verbindende waarde van cultureel erfgoed en het belang van deelname door de samenleving wordt in de toekomst alleen maar groter.”
Koken in de kerk
De Stichting betrekt dorpsgemeenschappen en jongeren bij dit proces. “Zodat de kerk uitnodigt om binnen te komen. We hebben de afgelopen tijd met studenten gewerkt en gevraagd: hoe willen jullie je binden aan een kerk? Het bleek dat zij grappige verhalen of bijzondere anekdotes leuk vinden, ze zien de kerk als een plek waar ze dorpsgenoten kunnen ontmoeten, waar ze misschien zelfs kunnen slapen en ervaringen beleven die ze vervolgens delen op social media. Leuke ideeën, waar we echt wat mee kunnen.”
Bij de Mariakerk in Blessum gaf het dorp aan dat ze er graag samen eten willen maken. “Heel verrassend en leuk! Je kunt bijvoorbeeld ook concerten organiseren in de kerk en daarna een borrel in het dorpshuis. Elke locatie heeft zijn eigen dynamiek en wensen. Wij houden daar rekening mee en brengen samen met allerlei partijen het leven terug in de kerken.”
Wat voel jij bij de kerk?
Stichting Alde Fryske Tsjerken heeft veel aan de steun van donateurs en vrijwilligers. “Wat voel jij bij de kerk? Zou je het leuk vinden om ons te steunen, om te helpen of heb je leuke ideeën? We horen het graag. Samen openen we de deuren van de kerken voor een nieuwe beleving!”
Koster schiet vogel dood tijdens dienst
Saai in de kerk? Nou nee! In de Grote Kerk van Allingawier vloog tijdens een kerkdienst in 1972 een spreeuw rond. De koster schoot de vogel met een windbuks neer: ‘de dominee moet ongestoord het woord kunnen doen!’, vond hij.
