Vanaf 1 januari 2023 krijgen 22 dorpen in de gemeente Noardeast-Fryslân een Friese plaatsnaam. Dit heeft gevolgen voor zowel inwoners als bedrijven. Waarom heeft de gemeente deze beslissing genomen en hoe gaan bedrijven hiermee om?
De ‘ferfrysking’ van de plaatsnamen worden in een tijdspanne van vijf jaar ingevoerd. Met de nieuwe namen is een bedrag van ongeveer 400.000 euro gemoeid. ,,Minsken fûnen dat earst skande foar it jild, mar de buorden moasten dochs noch oanpast wurde en fanwegen de weryndieling wie der noch in potsje foar’’, zegt voormalig FNP-wethouder Fedde Breeuwsma (64). Hij is er ‘grutsk’ op dat de plaatsnamen voortaan in het Fries op de borden staan. ,,Boppedat fyn ik dat wy ús taal beskermje moatte troch sichtber te wêzen. De Fryske plaknammen binne dêr in ûnderdiel fan.’’
Sunich op it Frysk
Toch merkt de wethouder dat veel Friezen zich schamen voor hun eigen ‘memmetaal’. Dat komt volgens Breeuwsma nog altijd doordat de taal vroeger onderdrukt werd door de staat en de kerk die de macht hadden. ,,Eins binne Friezen somtiden de grutste fijân fan harren eigen taal.’’ Volgens de FNP’er moeten inwoners ‘sunich op it Frysk’ zijn. De wethouder voorziet geen problemen voor bedrijven. ,,Do kinst der fansels altyd in probleem fan meitsje. Sa binne guon minsken bang dat toeristen it aanst net mear lêze kinne, mar ik bin frijwilliger yn it Bonifatiuskafé en it tsjinoerstelde is wier: minsken fine it machtich moai.’’
Dakje op de ‘a’
Volgens bedrijfsleider Durk de Boer (31) van de Albert Heijn uit Damwâld levert de Friese plaatsnaam voor hen nog steeds weleens problemen op. De gemeente Dantumadiel veranderde in 2009 alle plaatsnamen in het Frysk waardoor Damwoude plaatsmaakte voor Damwâld. ,,Foaral dat dakje op de ‘a’ makket it soms lestich. Klanten krije fan ús mails oer de bonuskaart en dêr boppe stiet Albert Heijn Damwâld noch altyd mei frjemde tekens omdat de kompjûter it dakje op de ‘a’ net kin. Ik ha dat al meardere kearen meld by it haadkantoar, mar it is noch hieltyd net goed’’, legt Durk de Boer uit.
Het gebruik van de Friese taal in de supermarkt heeft ook voordelen. Zo zijn de bordjes in de Damwâldster winkel sinds 2019 tweetalig en dat leverde vooral in het begin leuke reacties op. Zelf leerde Durk de Boer er ook van. ,,Ik wist bygelyks net wat ‘flaubiten’ binne, mar dat blike ‘tussendoortjes’ te wêzen’’, lacht De Boer. Ook op woorden als vleesconserven (geblikte fisk), snoep (snobbersguod) en toilet (húske) wordt regelmatig gereageerd, vooral door klanten die voor het eerst in de winkel komen en op de bordjes letten.
Sterk merk
Symen Jansma (70) uit Burdaard maakte de invoering van de Friese plaatsnamen al eerder mee. Hij begon zijn bedrijf namelijk in 1986 al in Skûlenboarch bij Jistrum (voorheen Schuilenburg bij Eestrum). ,,Ik wit noch dat de minsken doe fel tsjin wienen. It wie ek wol in aventoer, want de gemeente Tytsjerksteradiel wie de earste gemeente dy’t dermei begûn’’, zegt Symen Jansma. Toen hij zich met zijn bedrijf in kunststof kozijnen eenmaal in Birdaard vestigde heette het bedrijf Jansma Birdaard, zoals ze in de volksmond al genoemd werden.
In 1999 voerde de toenmalige gemeente Ferwerderadiel ook de Friese plaatsnamen in. Symen Jansma was in die tijd voorzitter van de ondernemersvereniging en stelde: ,,Ik ha it earder meimakke en kinst dy der hiel drok om meitsje, mar kinst it ek akseptearje.’’ Jansma koos voor het laatste. Hij vond het wel belangrijk om al het briefpapier en dergelijke op te maken. ,,It is skande om fuort te goaien’’, vindt hij. In eerste instantie heette zijn bedrijf nog Jansma Birdaard in Burdaard, maar dat zorgde bij klanten voor verwarring. Vandaar dat Jansma opnieuw naar de Kamer van Koophandel ging om zijn bedrijfsnaam te veranderen in Jansma Burdaard. ,,Ien letterke ferskil. No wit ik dat dat net foar elkenien it gefal is, mar dochs soe ik oanriede om alles sa gau mooglik te feroarjen. It went gau genôch. En fansels sil der yn it begjin wolris wat mis gean, mar dat is mei alle feroarings it gefal.’’ Jansma merkt dat toeristen juist gek op de Friese taal zijn. Hij is initiatiefnemer van de recreatiewoningen in het dorp en regelmatig hoort hij dat mensen de Friese taal zo mooi vinden. ,,It is in sterk merk. Dat de plaknammen yn it Frysk binne helpt dêr oan mei.’’
