Regiodeal Noordoost-Fryslân: Van haver tot heerlijke appeltaart

De Regiodeal Noordoost-Fryslân biedt kansen om de kracht van de regio te versterken. Projecten die de economie in de regio versnellen kunnen subsidie aanvragen vanuit de subsidieregeling Versnellingsagenda. Qop koppelt, faciliteert en is samenwerkingspartner van de initiatiefnemers voor de Regiodeal Noordoost-Fryslân. Zo was programmamanager Han Zuidema betrokken bij de vorming van een samenwerkging tussen Maatschap Van der Bos, hogeschool Van Hall Larenstein en een expert korte keten. Voor het project Haverhaal:

In 2022 is Maatschap Van der Bos voor het eerst haver gaan telen. Haver is bijna helemaal verdwenen uit de Nederlandse landbouw en de haver in de winkels is veelal geïmporteerd. Er moet dus nog veel worden uitgezocht voordat deze haver lokaal kan worden afgezet. Het vinden van een molen om de haver te pellen en te pletten bleek bijvoorbeeld al een uitdaging. Bianca van der Bos van Maatschap Van der Bos, ging samenwerken met hogeschool Van Hall Larenstein (HVHL), waar ze contact kreeg met lector Martina Sura die zich inzet voor de wetenschappelijke onderbouwing en Anouk Willems die zich inzet als literatuur onderzoeker en projectmanager. Ook Janco Heida schoof aan bij het projectteam, met zijn expertise op het gebied van de korte keten.

Bianca werd aan het denken gezet toen ze voor haar dochter in eigen keuken veel producten met haver maakte. Haver is van nature glutenvrij en enorm voedzaam. Door de omstandigheden in de Oekraïne zagen we het brood ineens veel duurder worden, haver zou een goed en betaalbaar alternatief zijn. Ze belde haar broer, die gaat over het bouwplan van het bedrijf. “Waarom gaan we geen haver verbouwen?” Naast dat haver een mooi rustgewas blijkt te zijn, is haver tevens onderdeel van de groenbemester die Van der Bos na de oogst inzaait en het onderdrukt rhizoctonia in de bodem. “Op ons bedrijf werken wij hard aan de kwaliteit van de bodem. Een gezonde bodem geeft namelijk een gezond gewas en daardoor hoef je minder gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken. Waarom dan ook niet meer gewassen gaan telen die gezond zijn voor mensen zoals haver”.

 “Om het HaVerhaal te vertellen willen we graag laten zien hoe je haver gebruikt in de keuken. Daarom zijn we naast HVHL-voedingsmiddelentechnologie ook een samenwerking met Firda aangegaan.” Vertelt Bianca. Firda en HVHL studenten ontwikkelen recepten om vers pakketten samen te stellen. Denk bijvoorbeeld aan ingrediënten voor een appeltaart met havermout.

Een goede onderbouwing is belangrijk voor het slagen van dit project vinden de initiatiefnemers. Daarom onderzoeken Martina en haar team de bodem en de haver. Na het inzaaien van de haver is er onderscheid gemaakt tussen bespoten en onbespoten gewas. In mei is de haver gezaaid en in augustus is het van het land gehaald. Ze onderzoeken onder andere de bodemkwaliteit en de bodem microbioom. Ook wordt er gekeken naar de eiwitten en beta-glucanen in de haver en naar de verteerbaarheid van de haver. Martina laat weten: “We verwachten in april de resultaten te kunnen presenteren, maar de eerste resultaten lijken al interessant.”

“We zijn opzoek naar een laagdrempelige manier om samenwerkingsverbanden te realiseren. Zo willen we de verwerking van haver voor elkaar te krijgen.” legt Janco uit. Hij is bezig met het uitdenken van een korte keten voor de verbouw, verwerking en de verkoop van haver. Er wordt gekeken naar de mogelijkheid om meer boeren te betrekken bij de verbouw van haver, zodat de productie groter is. “De bevindingen uit het project stellen we beschikbaar om de boeren een goede start te geven.” laat Janco weten. Ook kijkt hij naar mogelijkheden voor het pellen en verwerken van de haver en later onderzoekt hij hoe de haver het beste op de markt kan worden gebracht.